Hen phế quản là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng chống bệnh

Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm có khoảng 300 triệu người mắc hen phế quản. Tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em là 8-11%, trong khi đó người lớn là 5-16,3%. Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc hen phế quản chiếm 5% dân số, khoảng 4 triệu người.

Theo Bác sĩ Nguyễn Minh Giang, hiện công tác ở bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội “hen phế quản là căn bệnh nguy hiểm, gây tử vong chỉ sau ung thư”. Có thể thấy thực trạng đáng báo động và mức độ nghiêm trọng của hen phế quản. Vậy hen phế quản là bệnh lý gì? Nguyên nhân, triệu chứng như thế nào? Cùng tìm hiểu tất cả các thông tin trong bài viết dưới đây. 

Hen phế quản là gì? 

Hen phế quản (hay còn có tên gọi là hen suyễn) là bệnh lý đường hô hấp biểu hiện ở tình trạng viêm nhiễm niêm mạc đường dẫn khí. Khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích, phế quản của người bệnh nhạy cảm, phản ứng lại và gây ra triệu chứng khó thở, thở khò khè, ho nhiều. 

Tùy vào từng mức độ kích ứng, tác động tới phế quản sẽ biểu hiện các cơn hen với mức độ nặng nhẹ khác nhau. 

Triệu chứng của bệnh hen phế quản  

Làm thế nào để nhận biết bệnh hen suyễn? Nếu xuất hiện một số triệu chứng sau, có khả năng bạn đã mắc hen phế quản

Các biểu hiện của hen phế quản

• Khó thở: Phế quản của người hen suyễn bị tổn thương, viêm sưng, phù nề, chèn ép đường thở. Không khí đi qua phế quản vào phổi khó khăn, do đó bệnh nhân khó thở hoặc không thở được
• Thở khò khè: Đây là tiếng thở rít khi không khí đi vào phế quản bị phù nề. Đây cũng là biểu hiện điển hình khi bệnh nhân gặp các cơn hen cấp tính 
• Ho, ho nhiều về đêm: Triệu chứng ho thường kèm theo khó thở. Khi có các tác nhân dị nguyên tấn công đường thở, phế quản sẽ phản ứng lại bằng biểu hiện ho để đẩy các chất bài tiết ra ngoài 
• Đau tức ngực: Người bệnh có cảm giác nặng ngực, có vật nặng chèn ép, đè lên ngực. Biểu hiện này cũng khiến bệnh nhân thêm khó thở. 
• Mệt mỏi, sốt: Thiếu oxy khiến người bệnh luôn rơi vào tình trạng mệt mỏi do ho nhiều, khó thở, chán ăn, mất ngủ, suy nhược cơ thể. 

Nguyên nhân hen phế quản là gì? 

Hen phế quản xuất hiện do nhiều nguyên nhân, là sự kết hợp giữa các tác nhân môi trường lẫn cơ địa. 

1. Yếu tố di truyền 

Một gia đình nếu có cha hoặc mẹ mắc hen suyễn thì con sinh ra có nguy cơ mắc hen phế quản cao hơn gia đình không có tiền sử hen suyễn là 25%. Tỷ lệ này nếu cả cha và mẹ đều mắc hen lên tới 50%. 

Yếu tố di truyền có nguy cơ lây nhiễm hen phế quản khá cao

2. Cơ địa dị ứng 

Một số bệnh nhân có cơ địa dị ứng, mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, nổi mề đay, chàm, viêm da cơ địa,... có nguy cơ cao mắc hen suyễn.

Bệnh nhân dễ dàng phản ứng với các tác nhân như hóa chất, các thực phẩm dễ gây dị ứng, nước hoa, lông vật nuôi, phấn hoa,... 

3. Các yếu tố kích thích 

Các tác nhân môi trường, khói thuốc, hóa chất độc hại, ô nhiễm không khí, không khí lạnh, thời tiết thay đổi,... là những tác nhân tấn công đường hô hấp và tăng nguy cơ hen suyễn. 

Hút thuốc và khói thuốc lá gây ra bệnh hen phế quản

4. Vận động mạnh 

Hen phế quản có thể xuất hiện và diễn biến nghiêm trọng hơn sau một thời gian dài vận động quá sức, lao động nặng,... 

5. Nguyên nhân khác 

Một số nguyên nhân khác dẫn tới hen phế quản: Bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh trào ngược dạ dày, bệnh lý đường hô hấp, người bệnh sử dụng các loại thuốc tây điều trị bệnh,.... 

Hen phế quản có lây không? 

Là một bệnh lý đường hô hấp, nhiều người e ngại trong quá trình giao tiếp, sinh hoạt bệnh có thể lây nhiễm. 

Tuy nhiên, trên thực tế nguyên nhân gây ra hen phế quản chủ yếu do cơ địa hoặc các tác nhân môi trường gây ra, không do vi khuẩn, virus hình thành. Đo đó, đây hoàn toàn không phải bệnh lý truyền nhiễm. 

Bạn hoàn toàn yên tâm sống và sinh hoạt cùng bệnh nhân hen suyễn. Tuy nhiên, hen suyễn lại là bệnh lý mang tính di truyền. Một người có tiền sử gia đình mắc hen suyễn có nguy cơ cao cũng mắc hen suyễn.

Ngoài ra, các nguyên nhân khác đã đề cập ở trên cũng là tác nhân hình thành hen suyễn. 

Bệnh hen phế quản có chữa khỏi được không? 

Câu hỏi này vẫn đang là thách thức cho y học hiện đại. Hiện nay, hen suyễn vẫn chưa có phương pháp điều trị triệt để. Là một bệnh lý mãn tính, hen suyễn vẫn hoàn toàn cải thiện và kiểm soát được các cơn hen nhờ thói quen sinh hoạt kết hợp các loại thuốc. 

Bệnh nhân có thể cải thiện chất lượng cuộc sống, sức khỏe nhờ liệu trình điều trị phù hợp. Bệnh nhân nên tới chẩn đoán khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa để xác định tình trạng bệnh và có liệu trình phù hợp.

Người bị bệnh hen phế quản nên tới kiểm tra chụp X-quang để biết được tình trạng phổi 

Những yếu tố quan trọng như nhận biết cơn hen sắp xảy ra, tránh tác nhân tái phát cơn hen, sử dụng thuốc đúng cách, chế độ sinh hoạt, kiêng kỵ hợp lý,... là điều bệnh nhân hen suyễn cần nắm rõ.

Xem thêm: Bệnh hen suyễn có nguy hiểm không và những biến chứng khó lường của bệnh hen suyễn này

Hen phế quản và COPD khác nhau như thế nào?

COPD hay bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, cũng là một căn bệnh hô hấp biểu hiện ở tắc nghẽn đường thở. 

Hen phế quản và COPD là hai bệnh lý hô hấp có các triệu chứng điển hình giống nhau như ho, khó thở, thở khò khè, đau tức ngực, mệt mỏi, thiếu oxy,... 

Thậm chí nhiều bác sĩ chuyên khoa vẫn có thể nhầm lẫn triệu chứng của hai căn bệnh này. 

Tuy nhiên, một số điểm khác biệt giúp phân biệt hen phế quản và COPD: 

• Hen suyễn có nguyên nhân chủ yếu là do cơ địa dị ứng, tiếp xúc với các dị nguyên tạo nên. Trong khi COPD là bệnh lý phát sinh khi tiếp xúc với các thành phần khí độc hại, chủ yếu là từ hút thuốc, hít phải khói thuốc 
• Về chức năng hô hấp, ngoài cơn hen, người bệnh hen suyễn vẫn có thể hồi phục đường thở bình thường. Tuy nhiên, với bệnh nhân COPD là không thể, khó thở, ho xảy ra liên tục 
• Triệu chứng COPD tiến triển ngày càng nghiêm trọng theo thời gian, điều này xảy ra ít hơn hoặc chậm hơn ở hen suyễn 
• Đối tượng xuất hiện COPD là người từ 40 tuổi trở lên, trong khi hen suyễn âm thầm hình thành ngay cả ở trẻ sơ sinh và ở mọi lứa tuổi. 
• COPD tạo nhiều đờm nhầy hơn bệnh hen suyễn. 

Phân biệt hai bệnh lý có vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. 

Chẩn đoán và điều trị hen phế quản 

1. Chẩn đoán bệnh hen suyễn

Để chẩn đoán hen phế quản, bác sĩ sẽ dựa trên 4 yếu tố: 

• Tiền sử gia đình có người bị hen hoặc các bệnh lý dị ứng như chàm, mề đay, viêm mũi dị ứng,... 
• Các triệu chứng điển hình: Ho, khó thở, thở khò khè, tức nặng ngực, đặc biệt về đêm, khi tiếp xúc với các dị nguyên và thay đổi thời tiết,...
• Nghe ở phổi có tiếng thở ran rít như ngáy 
• Đo lưu lượng đỉnh (PEF) có tăng từ 20% trở lên hoặc chẩn đoán bằng cách thử tác dụng của thuốc corticoid dạng hít xem có giảm triệu chứng. 

Ngoài ra, một số yếu tố dự báo nguy cơ người bệnh mắc hen phế quản nặng: 

• Có tiền sử xuất hiện các cơn hen nặng, phải đặt nội khí quản hoặc thở bằng máy 
• Có ít nhất 1 lần cấp cứu hen trong năm gần đây 
• Tràn khí màng phổi, xẹp phổi, viêm phổi 
• Phải dùng kết hợp các loại thuốc chữa hen
• Sang chấn tâm 

2. Chữa trị hen suyễn bằng thảo dược

Nếu e ngại các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc Tây, hãy thử ngay một số thảo dược an toàn trong điều trị hen phế quản: 

• Củ cải: Tất cả các bộ phận của củ cải đều có tác dụng kháng khuẩn, điều trị hen suyễn, giảm ho, đờm nhầy. Mỗi ngày, dùng 6-12g hạt củ cải sắc uống. 
• Gừng: Gừng kháng khuẩn, giảm ho, chống viêm, chống co thắt cơ trơn phế quản. Mỗi ngày, dùng 3-6g gừng pha với nước ấm uống để cải thiện hen suyễn 
• Táo ta: Mỗi ngày sử dụng 5 lần, mỗi lần 1 viên ngậm táo ta có tác dụng cắt cơn hen, giảm khó thở rõ rệt 
• Cà chua + bột nghệ: Nước ép cà chua bột nghệ là thức uống hỗ trợ các cơn hen, khó thở. Dùng kết hợp một nửa cốc nước ép cà chua tươi với một thìa bột nghệ, kiên trì sử dụng trong vòng 1 tuần để phát huy công dụng. 

Ngoài ra, các bài thuốc nam kết hợp nhiều thảo dược phát huy công dụng tối đa trong điều trị hen phế quản. 

• Hạt tía tô 10g, đương quy 8g, cam thảo, nhục quế mỗi loại 2g, hậu phác 4g, gừng tươi, đại táo 1 quả. Sắc mỗi ngày một thang thuốc uống đều đặn. 
• Tiền hồ, thiên môn, mạch môn, tang bạch bì, ô mai, bách bộ, thạch cao mỗi loại 12g, trần bì 6g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang. 

3. Phòng các cơn hen tái phát 

Để phòng ngừa các cơn hen tái phát, bệnh nhân cần tuân thủ các thói quen sinh hoạt khoa học: 

• Tránh các tác nhân gây dị ứng như ô nhiễm, khói bụi, khói thuốc lá, hóa chất độc hại,... 
• Bỏ thuốc lá, thuốc lào 
• Giữ ấm cơ thể vào mùa lạnh, tránh không khí lạnh tấn công phế quản 
• Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ 
• Tăng cường luyện tập thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe 
• Bồi bổ cơ thể, bổ sung dinh dưỡng giàu vitamin, khoáng chất cải thiện miễn dịch 

Chăm sóc bệnh nhân hen phế quản như thế nào? 

Chăm sóc bệnh nhân hen phế quản cần đảm bảo 4 yếu tố: 

• Tăng khả năng hô hấp cho người bệnh: Cho bệnh nhân nằm cao đầu, làm sạch tiết dịch ở phế quản, hướng dẫn bệnh nhân thở sâu, uống nhiều nước và hút đờm. Có thể dùng thở oxy. 
• Chăm sóc dinh dưỡng: Cung cấp đủ vitamin, calo từ hoa quả, thịt cá trứng sữa, tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng, hạn chế muối, đường, dầu mỡ 
• Chăm sóc tinh thần: Động viên, trò chuyện cùng người bệnh, có thể sử dụng các thuốc an thần theo liều 
• Theo dõi tình trạng bệnh, phòng ngừa biến chứng: Theo dõi tần suất thở, thời gian cơn hen, huyết áp, thân nhiệt, đờm, tinh thần bệnh nhân 
• Cải thiện thói quen: Tránh tác nhân dị ứng, giữ ấm cơ thể, không hút thuốc, luyện tập thể dục thể thao, hít thở sâu, điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên. 
• Không lạm dụng quá liều các loại thuốc giãn phế quản, thuốc chống viêm. 

THẦY THUỐC ƯU TÚ PHẠM HÒA LAN - Khoa nghiên cứu thuốc Cục Quân Y Bộ Quốc Phòng chia sẻ bí quyết ĐIỀU TRỊ HEN SUYỄN trong thời tiết giao mùa hiện nay:

Cùng xem thầy thuốc ưu tú PHẠM HÒA LAN chia sẻ

Chế độ dinh dưỡng cho người bị hen suyễn

Việc bổ sung dinh dưỡng vô cùng quan trọng với người hen phế quản nhằm tăng cường sức khỏe để chống chọi với bệnh tật: 

• Bệnh nhân hen nên ăn nhiều rau xanh, củ quả chứa nhiều vitamin C như cam, quýt, cherry, bưởi, kiwi, thanh long, rau ngót, ớt chuông, mồng tơi,... 
• Bổ sung thực phẩm giàu beta caroten có trong bí đỏ, cà rốt, đu đủ, khoai lang, ớt chuông,... 
• Bổ sung vitamin E có trong dầu thực vật, các loại hạt, đậu bảo vệ chức năng hô hấp 
• Ăn các gia vị như hành tây, tỏi, nghệ, ớt, tương hạt cải, ngũ cốc, rau thơm,... tăng khả năng kháng viêm, tiêu đờm, bảo vệ chức năng hô hấp

Bệnh nhân hen phế quản nên kiêng một số thực phẩm làm tăng các triệu chứng:

• Hạn chế thực phẩm gây dị ứng: Thủy hải sản, lòng trắng trứng, ngũ cốc, hạt gây dị ứng,...
• Các chất phụ gia, chất bảo quản kích thích các cơn hen 
• Đồ ăn nhiều dầu mỡ gây kích ứng cơn hen 
• Muối tăng triệu chứng khó thở, tăng tiết dịch đờm.

Cách dứt điểm hen phế quản an toàn và hiệu quả từ Đông y 

• Theo Đông y, hen suyễn sinh ra do khí huyết không lưu thông, thủy thấp ứ đọng, sinh nhiều đờm nhầy không thoát được. Nguyên nhân chính là do các tạng Tỳ - Phế - Thận suy yếu, gây khó thở, tắc nghẽn, căng thẳng, mệt mỏi. 
• Ưu điểm của Đông y là hoạt động theo cơ chế tấn công gốc bệnh, đào thải độc tố loại bỏ triệt để hen suyễn. 
• Với cơ chế này, Siro PQA Hen Suyễn ra đời với công dụng hỗ trợ bổ phế, giảm ho do hen phế quản. Dùng cho người bị hen phế quản gây ho, nhiều đờm, khó thở. 
• Thảo dược 100% an toàn, lành tính, không gây tác dụng phụ cho người bệnh, loại bỏ hen suyễn từ gốc an toàn, hiệu quả, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, bồi bổ tỳ vị, giúp bệnh nhân ăn ngon, ngủ ngon, tinh thần vui vẻ, khỏe mạnh.

Siro PQA Hen Suyễn được bào chế từ các thành phần thảo dược quý hiếm dựa trên bài thuốc Ma Hoàng Thang có tác dụng dứt điểm tận gốc hen suyễn lâu ngày. Xem ngay sản phẩm tại đây!

Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Khánh Toàn - Trưởng khoa Đông Y bệnh viện quân đội TW 108 lý giải cơ chế loại bỏ hen suyễn của PQA ho hen và chia sẻ của bệnh nhân Đặng Thị Minh, nguyên GĐ sở y tế Nam Định về quá trình sử dụng Siro PQA hen suyễn. 

Trên đây là bài viết tổng hợp về bệnh Hen Phế Quản (hen suyễn). Nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan, xin vui lòng gọi đến công ty Dược Phẩm PQA theo số hotline: 0818 288 717 các chuyên gia của chúng tôi rất vui lòng được tư vấn cho bạn.

Bài viết liên quan:

• Chữa hen phế quản mãn tính bằng cách nào?
• Ứng dụng Đông Y trong điều trị Hen Phế Quản
• Trẻ em bị Hen Phế Quản có nguy hiểm không?