Hậu phác là gì? Đặc điểm, công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ hậu phác

Hậu phác là gì?

• Tên gọi: Hậu phác
• Tên khoa học: Magnolia offinalis Rehd. et Wils, Magnolia officinalis var Biloba Rehd. et Wils
• Họ khoa học: Magnoliaceae ( họ mộc lan)
• Tên gọi khác: Hậu phác nam, Quế rừng, Xích phác, Hậu bì, Liệt phác, Trùng bì, Đạm bá, Xuyên hậu phác, Tử du phác, Chế xuyên phác, Chế tiểu phác, Dã phác, Tiểu xuyên phác,…

Cây hậu phác là loại cây gỗ lớn, có chiều cao lên tới 15m. Vỏ cây màu nâu tím và thường được thu hoạch để làm vị thuốc chữa bệnh. Lá hậu phác có hình trứng ngược, đầu lá nhọn, lá đơn, và mọc sole. Hoa hậu phác có kích thước lớn, màu trắng ngà, thơm nhẹ và mọc ở đầu cành.

Cây hậu phác thường mọc dại ở những nơi ẩm thấp, đất nhiều dinh dưỡng như bìa rừng, sườn núi. Cây mọc chủ yếu ở các tỉnh Trung Quốc như Triết Giang, Tứ Xuyên, Vân Nam, An Huy,... Ở Việt Nam, hiện nay chưa tìm thấy cây hậu phác. 

Công dụng chữa bệnh của hậu phác

Người ta nghiên cứu trong vỏ cây hậu phác có chứa nhiều thành phần dược tính cao. Chính vì thế, nó được sử dụng phổ biến trong cả y học cổ truyền và hiện đại.

Trong y học cổ truyền

Hậu phác được miêu tả là dược liệu tính ấm, vị cay và hơi đắng, không chứa độc tố. Hậu phác được quy vào kinh tỳ và có tác dụng điều trị các bệnh như 

• Ôn trung, ích khí, 
• Tiêu đờm, hạ khí
• Chỉ thống, phá sức huyết, tiêu hóa thủy cốc
• Tán mãn, tả nhiệt

Trong y học hiện đại

Theo nghiên cứu các thành phần hóa học có trong hậu phác bao gồm: Randio, Salici Foline, Tetrahydromagnola, Bornymagnolol, Honokiol, Isomagnolola, Obovatol, Magnolola, Magnaldehyde, Magnocurarine,... Trong y học hiện đại, hậu phác có tác dụng dược lý như:

• Chống viêm: nhờ cơ chế làm giảm Interleukin 6 (IL-6) và interleukin-8 (IL-8) từ các tế bào HGF-1 và giảm sự bài tiết metalloproteinase 2 (MMP-2) và matrix metalloproteinase 9 (MMP-9) từ các tế bào U-937.
• Kháng khuẩn: ức chế nhiều loại vi khuẩn như S.aureus, Staphylococcus albicans, Pseudomonas aeruginosa, E.coli, Bacillus typhi và Streptococcus tán huyết α và β.
• Ức chế các tế bào ung thư bàng quang tiết niệu, tế bào u nguyên bào thần kinh đêm T98G, ung thư biểu mô dạ dày,...
• Chống oxy hóa
• Hỗ trợ điều trị các vấn đề về đường tiêu hóa như liệt ruột, đầy hơi, tiêu chảy,...
• Hỗ trợ điều trị các vấn đề về thần kinh như giảm lo âu, chống trầm cảm, điều trị bệnh Alzheimer, Parkinson.
• Bảo vệ tim mạch.

Những bài thuốc chữa bệnh từ hậu phác

Tham khảo các bài thuốc Đông Y có chứa dược liệu hậu phác. Lưu ý, bài thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kì bài thuốc nào để đảm bảo an toàn.

Bài thuốc chữa ho đờm

• Hạnh nhân: 42g
• Hoàng cầm: 28,8g
• Tô tử: 24g
• Khoản đông hoa: 24g
• Tang bạch bì: 24g
• Hậu phác: 19,2g
• Cam thảo: 9,6g
• Chích thảo: 9,6g

Cách dùng: Sắc thành nước uống, mỗi ngày dùng 1 thang. 

Bài thuốc chữa tiêu chảy cấp

Cách 1: Chuẩn bị các nguyên liệu sau:

• Hậu phác 12g, 
• Đại phúc bì 12g, 
• Hoắc hương 40g, 
• Tô diệp 10g, 
• Cát Cánh 10g, 
• Bạch chỉ 10g, 
• Bạch Truật mỗi vị 10g, 
• Phục Linh 8g, 
• Trần bì 6g, 
• Bán Hạ chế 6g, 
• Cam thảo mỗi vị 6g, 
• Gừng 4g, 
• Đại táo 4 quả.

Cách dùng: Tán các dược liệu thành bột. Mỗi ngày sử dụng 16-20g bột pha với nước uống. Hoặc sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thang

Cách 2: Chuẩn bị các nguyên liệu

• Hậu phác 12g, 
• Cát Căn 12g, 
• Kim Ngân Hoa 12g, 
• Rau Má sao 12g, 
• Cam thảo dây 12g, 
• Mã Đề 10g, 
• Hoàng Liên 10g

Cách dùng: Sắc thuốc lấy nước uống

Bài thuốc chữa tiêu chảy

• Hậu phác 6g, 
• Củ Sả 6g, 
• Trần Bì 6g, 
• Hương Phụ 10g, 
• Vỏ Rụt 8g.

Cách dùng: Sắc tất cả các dược liệu trên và lấy nước uống

Bài thuốc chữa lỵ cấp tính

• Hậu phác 6g, 
• Trần bì 6g, 
• Mộc Hương 6g, 
• Sa nhân 6g, 
• Thương truật 12g, 
• Hoắc hương 8g, 
• Bán hạ chế mỗi vị 8g, 
• Nhục quế 4g, 
• Gừng 4g, 
• Đại táo 4 quả.

Cách dùng: Sắc tất cả các dược liệu trên và lấy nước uống.

Bài thuốc chữa đau bụng, viêm ruột

• Hậu phác 6g, 
• Đại hoàng 3g, 
• Chỉ thực 3g

Cách dùng: Sắc lấy nước uống. Mỗi ngày một thang

Bài thuốc chữa viêm gan mạn tính

• Hậu phác 6g, 
• Chỉ thực 6g, 
• Cam thảo 6g, 
• Sài Hồ 12g, 
• Bạch thược 8g, 
• Xuyên Khung 8g, 
• Đương Quy 8g, 
• Đại táo mỗi vị 8g

Cách dùng: Sắc lấy nước uống. Mỗi ngày một thang

Lưu ý: Cần thận trọng khi sử dụng các bài thuốc chứa hậu phác với người tỳ vị hư nhược, khí huyết kém, tân dịch khô. Đặc biệt, phụ nữ có thai không được dùng hậu phác vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi. 

Kết luận

Trên đây là thông tin chi tiết về thành phần hậu phác bạn có thể tham khảo. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về thành phần, công dụng và tính ứng dụng của loại thảo dược tự nhiên quý này. 

Bài viết liên quan

Những công dụng chữa bệnh tuyệt vời từ khoản đông hoa