Chích thảo là gì? Công dụng chữa bệnh của chích thảo

Cam thảo là gì? Chích thảo là gì?

Cam thảo là một dược liệu thường gặp trong các bài thuốc Đông Y. 

Tên khoa học:

• Cam thảo bắc: Glycyrrhiza uralensis Fisch.
• Cam thảo Âu: Glycyrrhiza glabra L.
• Họ khoa học: Thuộc họ Cánh bướm/Đậu (Fabaceae).
• Tên gọi khác: Diêm cam thảo, sinh cam thảo, phấn cam thảo…
• Bộ phận dùng làm thuốc: Rễ/Thân rễ sấy khô (Radix Glycyrrhizae).

Trong thực tế, cam thảo dùng làm thuốc dưới 2 dạng phổ biến:

• Cam thảo tươi (sinh thảo)
• Chích thảo (cam thảo chích): Cam thảo tươi phơi khô, đem tẩm mật ong rồi sao vàng cho tới khi vàng thơm, khô không bị dính tay thì đạt chất lượng.

Chích thảo cần được bảo quản ở nơi khô thoáng, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, côn trùng và sâu bọ. Nếu bị mối mọt cần sấy chích thảo bằng nhiệt độ thấp, để nguội rồi mới cất vào hộp kín.

Công dụng chữa bệnh của chích thảo

Chích thảo chính là cam thảo kết hợp thêm mật ong, do đó, chích thảo có thành phần và công dụng tương tự như cam thảo. Trong cả y học cổ truyền và y học hiện đại đều khẳng định những công dụng chữa bệnh tuyệt vời từ cam thảo. 

Trong y học cổ truyền

Chích cam thảo được miêu tả có vị ngọt, tính ôn, quy vào 12 kinh. Công dụng chủ yếu của cam thảo nói chung và chích cam thảo nói riêng là bổ tỳ, tăng cường sức đề kháng. Cụ thể:

• Thanh tâm hỏa, trừ phiền nhiệt
• Lợi tiểu tiện
• Sốt khát nước
• Động kinh
• Viêm cầu thận, viêm đường tiết niệu
• Mặt sưng phù do khí ( khí thũng)
• Mụn nhọt

Trong y học hiện đại

Tùy theo từng loài mà hàm lượng hoạt chất và các thành phần trong cam thảo có thể khác nhau đôi chút.

Cam thảo bắc (Glycyrrhiza uralensis Fisch)

• Carbohydrate (4,7-10,97%), tinh bột (4,17-5,92%), glycyrrhizin (5,49-10,04%), acid 24-hydroxy glycyrrhetic,…
• Flavonoid: liquiritin, isoliquiritin, isoliquiritigenin, neoliquiritin…

Cam thảo Âu (Glycyrrhiza glabra L.)

• Carbohydrate (4,-6%), tinh bột (25-30%), manitol (3-5%), nhựa 5%, asparagine (2-4%), lipid (0,5-1%),…
• Glycyramarin, coumarin, umbelliferone, acid ferulic, acid hydroxycinnamic…
• Dẫn chất triterpenoid khác như: acid liquiritic, acid 18-α-hydroxy-glycyrrhetic, glabrolid, desoxyglabrolid, isoglabrolid, acid liquiridiolic,…
• Glycyrrhizin
• Flavonoid 1%: liquiritin (hay liquiritin rosid) và isoliquiritin (hay isoliquiritirosid).

Nhờ có đa dạng các hoạt chất, chích thảo có tác dụng dược lý như giải độc. Theo sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”, cam thảo hay chích thảo được dùng để giải độc thuốc và độc tố như Cloralhydrat, Physostigmin, Acetylcholin, Pilocarpin…

Cam thảo có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn tốt, ức chế một số nhóm vi khuẩn như trực khuẩn Coli, tụ cầu vàng, và trực khuẩn lao. Ngoài ra, người ta cũng đánh giá cao hiệu quả của cam thảo/ chích cam thảo đối với bệnh rối loạn hô hấp. Các thành phần trong dược liệu làm giảm ho, kích thích sự xuất tiết của hầu họng, làm loãng đờm, từ đó hạn chế cơn ho khó chịu. 

Người ta cũng nghiên cứu chỉ ra rằng chích thảo còn có tác dụng ổn định hệ thần kinh trung ương, tăng sự bài tiết mật, bảo vệ gan, chống co thẳt đối với cơ trơn ống tiêu hóa.

Những bài thuốc chữa bệnh từ chích thảo

Dưới đây là một số bài thuốc dân gian chữa bệnh từ chích thảo bạn có thể tham khảo. Lưu ý, để đảm bảo an toàn và công hiệu của bài thuốc, bạn nên tham vấn ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc.

Bài thuốc trị khí hư, huyết yếu, ra nhiều mồ hôi

• Chích cam thảo 16 g;
• Thục địa 32 g;
• A giao 12 g, 
• Ma nhân 12 g, 
• Mạch đông 12 g, 
• Đảng sâm 12 g, 
• Quế chi 12 g;
• Sinh khương 12 g;
• Đại táo 4 trái;

Cách dùng: sắc thuốc lấy nước uống

Bài thuốc trị phế yếu, hoa mắt, tiểu nhiều lần

• Chích thảo 160 g
• Can khương sao 80 g

Cách dùng: Sắc các dược liệu với 3 chén nước, đun cạn đến khi còn khoảng 1 chén rưỡi nước thuốc. Đem uống khi còn nóng.

Bài thuốc chữa nhiệt miệng, tâm nhiệt

• Áp chích thảo 12g, 
• Mộc thông 3.5g, 
• Cam thảo 0.5g, 
• Qua lâu căn 3g

Cách dùng: Sắc tất cả dược liệu lấy nước uống. Ngày uống 3 lần.

Tùy thuộc vào thể chất và tình trạng bệnh mà sử dụng chích thảo với liệu lượng, cách dùng khác nhau. Người tỳ vị thấp trệ, nôn ói, phù chướng nặng hoặc những người bị suy tim chống chỉ định sử dụng chích thảo. Ngoài ra, không được sử dụng cam thảo kết hợp đại kích, nguyên hoa, hải tảo, cam toại vì gây ra những phản ứng nguy hiểm cho cơ thể. 

Chính vì thế, để tận dụng triệt để giá trị của dược liệu chích thảo, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc khi sử dụng. 

Kết luận

Chích thảo là dược liệu nổi tiếng thường được gia giảm vào các bài thuốc để tăng hiệu quả của các dược liệu khác. Hy vọng qua những thông tin trên bạn có thể hiểu hơn về loại dược liệu này và có cách ứng dụng sau cho phù hợp. 

Bài viết liên quan

Hậu phác là gì? Đặc điểm, công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ hậu phác