Thực hư chuyện phan tả diệp trị táo bón có đúng không?

Việc sử dụng phan tả diệp trị táo bón - một phương pháp thuần túy dân gian, thường được nhiều người ưa chuộng do tính an toàn, hiệu quả và sự tiết kiệm chi phí. Trong danh sách các thảo dược phổ biến, cây phan tả diệp luôn thu hút sự chú ý. Nhưng liệu dược liệu này có thực sự đem lại hiệu quả trong việc đối phó với tình trạng táo bón? Hãy cùng Dược phẩm PQA khám phá và tìm hiểu thêm về tác dụng của loại cây quý này.

Phan tả diệp là gì? 

Phan tả diệp hay còn gọi là tiêm diệp, có tên khoa học senna alexandrina, tên tiếng anh là senna là một loại cây họ đậu, được trồng nhiều ở các vùng Sapa, Hà Nội, Phú Yên, Ninh Thuận. 

Phan tả diệp là cây bụi với độ cao trung bình từ 0.5 đến 1m, lá mọc so le nhau. Hoa mọc thành chùm, có màu vàng, từ 6-14 hoa một chùm. Quả phan tả diệp dạng đậu, dài và dệt, khoảng 4-6cm, chứa khoảng 6-8 hạt. Lá phan tả diệp thường được sấy và phơi khô dùng làm thuốc, bảo quản nơi khô ráo. 

Công dụng của phan tả diệp trị táo bón

Các hoạt chất có trong phan tả diệp vô cùng đa dạng với nhiều công dụng. Lá phan tả diệp chứa các hợp chất sennosid A, B, C, D, G, aloe-emodin dianthron glycoside, các anthranoid ở dạng tự do, chủ yếu là rhein, aloe-emodin, chrysophanol.

Ngoài ra, lá phan tả diệp còn chứa các flavonoid như chất nhựa, isorhamnetin,... Các chất này có tác dụng kích thích lớp lót của ruột, có tác dụng nhuận tràng.

Phan tả diệp được coi là thần dược giúp nhuận tràng, tảy ruột nhanh do đó, phan tả diệp được sử dụng để hỗ trợ điều trị táo bón và làm sạch ruột trước khi chẩn đoán xét nghiệm bệnh như nội soi. Ngoài ra, phan tả diệp cũng được sử dụng điều trị cho hội chứng ruột kích thích, bệnh trĩ và giảm cân. 

Lá phan tả diệp tác dụng lên ruột già, nhu động của đầu ruột già tăng lên, có tác dụng  tẩy mạnh trong vòng 5-7 giờ. Nếu dùng liều nặng có thể gây nôn mửa, đau bụng dữ dội sau đó sẽ không bị táo nữa, tác dụng tẩy này kéo dài 1-2 ngày. Phan tả diệp được dùng cả trong đông y và tây y, dùng trong việc ăn uống không tiêu, đầy hơi, trướng bụng. (Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS.TS Đỗ Tất Lợi)

Ngoài tác dụng trị táo bón, tẩy ruột, phan tả diệp còn có các tác dụng hạ men gan cao, lọc máu, tẩy độc trong gan và tác dụng giảm béo hiệu quả.

>>Xem thêm: 16 Cây thuốc nam trị táo bón an toàn, hiệu quả

Cách dùng phan tả diệp trị táo bón

Mỗi ngày dùng khoảng 3- 6g lá phan tả diệp khô, đối với người bị táo bón nặng có thể dùng 10g, hãm cùng nước sôi. Theo một nghiên cứu với 135 ca táo bón, 95,1% kết luận đều có tác dụng trị táo bón. 

Đối với táo bón do nhiệt tích, dùng 6g phan tả diệp, 6g chỉ thực, 9g hậu phác, sắc với nước uống. 

Đối với táo bón do thực tích, phan tả diệp dùng từ 4-6g, đại hoàng 9g, trần bì 4g, sắc uống. 

Đối với người bị rối loạn tiêu hóa đầy bụng, dùng 2g phan tả diệp, binh lang, đại hoàng đều 3g, sơn trà 10g và sắc uống. 

Nếu chỉ có mục đích tăng nhu động ruột chỉ cần dùng 1-2g/ngày. Chỉ sau 6-7 tiếng uống sẽ có tác dụng ngay lập tức. 

** Lưu ý khi sử dụng phan tả diệp: chỉ cần hãm cùng nước sôi 5p, gạn lấy nước hãm. Hãm tiếp lá phan tả diệp như thế 3 lần, không nên đun lâu sẽ làm thủy phân các sennosid khiến chúng bị hấp thụ ở ruột non, mất khả năng tăng nhu động ruột. Trong thực tế, phan tả diệp có các dạng phơi khô, dung dịch uống, viên nén và viên nhai. 

Phan tả diệp có tác dụng trị táo bón với hầu hết các đối tượng, các đối tượng táo bón lâu ngày, những người làm việc văn phòng, ngồi nhiều và ít vận động, phụ nữ táo bón sau sinh, người bị táo bón do đầy hơi, ăn không tiêu, người cao tuổi có hệ tiêu hóa hoạt động kém,...

Lưu ý khi sử dụng lá phan tả diệp trị táo bón 

Khi sử dụng lá phan tả diệp, có thể bạn sẽ gặp phải một số tác dụng phụ như đau bụng dữ dội do dùng liều lượng nhiều, tiêu chảy, sụt cân, hạ kali, buồn nôn, chán ăn, vàng da,... Bên cạnh đó, có thể bị các dấu hiệu liên quan tới dị ứng như phát ban, khó thở, sưng cổ họng, mặt, lưỡi. 

Nặng hơn bạn cũng có thể gặp một số triệu chứng khác như co thắt dạ dày, đầy bụng, tiêu chảy. Khi gặp các triệu chứng tác dụng phụ trên, hãy liên hệ ngay tới bác sĩ để được tư vấn liều lượng cũng như cách điều trị phù hợp. 

Lưu ý: Những ai nên cân nhắc dùng phan tả diệp trị táo bón?

• Có thai và cho con bú, chỉ dùng phan tả diệp theo liều dùng khuyến cáo của bác sĩ
• Đang dùng bất kỳ loại thuốc nào khác 
• Dị ứng với bất kỳ thành phần nào của phan tả diệp hoặc các loại thuốc khác
• Bị mất nước, tiêu chảy 
• Đau bụng, tắc ruột, viêm loét đại tràng, viêm ruột thừa, viêm dạ dày, trĩ,...
• Bệnh tim 
• Người mắc các bệnh dị ứng như thực phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản 

Phan tả diệp gây co bóp trơn tử cung do đó những người mang thai, viêm bàng quang hay viêm tử cung không nên sử dụng, tránh gây tác dụng phụ xấu. Người bị táo bón do viêm đại tràng hay co thắt đại tràng cũng không nên dùng. 

Ngoài ra, phan tả diệp còn có tác dụng xấu với một số bệnh như: 

• Rối loạn điện giải, thiếu kali: sử dụng quá liều lượng phan tả diệp có thể khiến tình trạng rối loạn điện giải và thiếu kali nghiêm trọng hơn 
• Mất nước, tiêu chảy hoặc phân lỏng: Nếu bạn bị mất nước, tiêu chảy thì không nên sử dụng phan tả diệp 
• Bệnh tim: Phan tả diệp có thể gây rối loạn điện giải và làm cho bệnh tim trở nên nghiêm trọng hơn. 

Phan tả diệp là thần dược giúp nhuận tràng có nhiều công dụng trị táo bón nhưng cũng chứa nhiều tác dụng phụ. Do đó, khi sử dụng phan tả diệp trị táo bón, người dùng cần lưu ý và tham khảo ý kiến của bác sĩ cũng như thầy thuốc trước khi sử dụng. Bài thuốc phan tả diệp trị táo bón đã được y học kiểm chứng và áp dụng. 

>> Dành cho bạn: Nếu việc cải thiện chế độ ăn mang lại hiệu quả không như mong đợi, chúng tôi đã có giải pháp tốt hơn dành cho người bị táo bón, hãy bấm vào để xem ngay:

Bài viết liên quan:

• Thực phẩm chức năng hỗ trợ trị táo bón
• Bị táo bón có nên uống thuốc xổ không?