CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM PQA
Học tập và làm theo lời dạy của Thánh Y Hải Thượng Lãn Ông

Sinh địa là gì? Các bài thuốc chữa bách bệnh từ dược liệu quý sinh địa

Tác giả:
Tham vấn Y khoa:

Sinh địa (còn có tên gọi khác là địa hoàng) là loại cây thân thảo, sống lâu năm cao khoảng 10-30cm khi trưởng thành. Là một thảo dược quý bắt nguồn từ Trung Quốc được du nhập vào nước ta từ năm 1958. Hiện nay, cây sinh địa được trồng ở tất cả các tỉnh miền bắc, trung, nam như Bắc Giang, Thanh Hóa. Sinh địa có tác dụng bổ âm, thanh nhiệt, sinh huyết dịch, làm mát máu, cầm máu. Tốt cho người âm hư, phát nóng về chiều, khát nước nhiều, suy nhược cơ thể.

Sinh địa là gì? 

Tên khác: sinh địa hoàng, địa hoàng.

Bộ phận dùng: Sinh địa hoàng (Rhizoma Rehmanniae) là thân rễ phơi hay sấy khô của cây sinh địa hoàng hoặc sinh địa hoặc địa hoàng (Rehmannia glutinosa - Gaertn - libosch) thuộc họ hoa mõm chó (Scrophulariaceae)

Sinh địa thường gọi tên 3 vị thuốc là:

  • Củ tươi gọi là sinh địa
  • Củ khô gọi là can địa
  • Củ khô chế biến gọi là thục địa

sinh địa là gìSinh địa hoàng thuốc nam chữa bách bệnh

1. Sinh địa

Thường thu hoạch mỗi năm 2 vụ là vào tháng 2-3 và 8-9. Cần đào vào ngày nắng ráo, vì gặp mưa dễ bị thối. Khi đào lên cho tới khi sấy, tránh làm sầy sớt (củ nào bị sầy sớt thì phải nhặt riêng, nếu không cũng dễ bị thối).

Củ sinh địa tươi hình thoi hay hình trụ cong queo, dễ bị bẻ gãy, mặt ngoài màu vàng đỏ, có những vòng thắt lại, chia củ thành từng khoang, trên các vòng có vết của mầm, đôi khi có những bì khổng chạy qua.

2. Can địa

Can địa là củ sinh địa khô: Củ sinh địa tươi mới đào về, không sứt mẻ sầy sớt, đem phân riêng thành từng loại to nhỏ khác nhau, rồi rải vào lò sấy (củ to để dưới, củ nhỏ để trên)

Ngày đầu sấy ở nhiệt độ 35-40 độ C cho se vỏ ngoài. Ngày thứ 2 trở đi giữ ở nhiệt độ 50-60 độ C. Hàng ngày đảo trở cho nóng đều. Sấy trong 6-7 ngày. Khi củ mềm, dẻo, thịt bên trong đen lại, đem rải mỏng ra nơi khô ráo, thoáng gió trong 5-6 ngày, rồi xếp đống lại, lấy bao tải ủ lên để thêm 3 ngày nữa, mở bao tải thấy vỏ ngoài ngả màu xám, lên mốc trắng, củ mềm nhũn, bẻ ra có tiết chất mật dính.

can địa là sinh địa sấy khô

Can địa là sinh địa sấy khô

Đem sấy lại 1 lần nữa ở nhiệt độ khoảng 40-50 độ C cho tới khi độ ẩm còn khoảng 15-18%. Củ sinh địa khô, nhuận, da mỏng, màu nâu hay nâu gio, cắt ngang, thịt đen hay nâu sẫm có chất mật dính.

3. Thục địa

Lấy 10kg sinh địa khô, rửa sạch, để ráo nước.

  • Lấy 5 lít nước cho vào 300g sa nhân, sắc lấy 4 lít nước.
  • Lấy nước sa nhân tẩm vào củ sinh địa rồi xếp vào thạp hay thùng men.
  • Cho nước sa nhân còn lại vào thùng sinh địa.
  • Cho 100g gừng tươi giã nhỏ và nước sôi vào thùng cho ngập hết các củ sinh địa.
  • Sau đó, đun sôi liền trong 2 ngày đêm, nước cạn đến đâu phải thêm nước sôi vào cho đủ mức củ, thỉnh thoảng đảo củ (cần lưu ý nấu phải thật nhiều lửa và thật kỹ, nếu không sau này nấu lại củ cũng không mềm được).
  • Nấu cạn còn ½ nước, vớt củ ra để ráo nước, lấy nước thục địa còn lại, pha thêm ½ lượng rượu 25-30 độ C, đem tẩm rồi đồ trong 3 giờ, sau đó đem phơi. Làm nhiều lần như vậy đến khi cạn hết nước thục (theo sách cổ làm được 9 lần nghĩa là cửu chưng cửu sai thì càng tốt). Nếu dùng nửa chừng hết nước thục thì dùng riêng rượu để tiếp tục tẩm, đồ, phơi cũng được

Thục địa: Ngoài đen nhánh, mềm, thịt chắc, không dính tay, thớ dài là tốt.

4. Ngoài ra còn phương pháp nấu canh thủy với rượu:

Lấy 10kg sinh địa khô, rửa sạch, ủ 2 ngày đêm, đem tẩm rượu sa nhân.

Cách chế biến rượu sa nhân: Bột sa nhân 100g, rượu 40 độ là 5 lít.

Ngâm sinh địa trong rượu sa nhân tử 5-7 ngày, rồi cho vào thạp hay thùng men tất cả chỗ rượu còn lại. Đậy kín và nấu cách thủy trong 1 nồi tôn to trong 3 ngày đêm.

Vớt ra để ráo nước. Sau đó lấy nước thục pha thêm ½ lượng rượu mà tẩm. Rồi lại đồ trong 3 giờ và đem phơi (có thể cửu chưng cửu sái) cho tới khi hết nước thục. Khi phơi phải che đậy, tránh ruồi nhặng, muỗi và bụi bặm.

Bảo quản: Đựng trong thùng kín, tránh sâu bọ.

_ Tính vị:

  • Sinh địa: Vị ngọt, đắng, tính mát
  • Thục địa: Vị ngọt, mùi thơm, tính hơi ấm.

_ Vào các kinh:

  • Sinh địa: Tâm, can, thận, tiểu đường
  • Thục địa: Tâm, can, thận.

_ Trong đó sinh địa có Mannit, Rehmanin, Glucose, Cartoten.

Tác dụng: 

  • Sinh địa: Bổ âm, thanh nhiệt, lương huyết.
  • Thục địa: Tư thận, dưỡng âm, bổ huyết, đen râu, đen tóc.

Chỉ định: 

  • Sinh địa: chữa bệnh huyết hư phát nóng, thổ huyết, băng huyết, kinh nguyệt không đều, động thai, bệnh thương hàn, ôn dịch, phát ban chuẩn, cổ họng đau, huyết nhiệt, tân dịch khô.
  • Thục địa:  trị thận âm suy sinh ra các chứng nóng âm ỉ, bệnh tiêu khát (đái tháo đường), đau họng, khó thở, hư hỏa bốc lên gây xuất huyết. Làm sáng mắt, điều kinh, bổ huyết, sinh tinh, làm cho cơ thể tráng kiện.

Liều dùng:

  • Sinh địa: ngày dùng 8-16g, có khi đến 40g dưới dạng thuốc sắc
  • Thục địa: ngày dùng từ 12-40g.

Kiêng kỵ: Người tỳ hư có thấp, bụng đầy ỉa lỏng, cũng như các chứng dương hư cấm dùng.

Các bài thuốc có sinh địa và thuộc địa

1. Nước lễ tuyên

Thành phần:

  • Sinh địa hoàng 20g
  • Thiên đông 16g
  • Huyền sâm 16g
  • Sơn dược 40g
  • Sâm tu 4g
  • Cam thảo 8g
  • Đại giả thạch 8g
  • Ngưu bàng tử 12g

 bài vị thuốc sinh địa hoàngSinh địa hoàng

Bào chế: Dưới dạng thuốc sắc

Công dụng: Thuốc trị âm giáng hỏa, dùng cho các chứng âm hư hỏa vượng hay nhiệt quá thịnh mà thương tổn phần âm, yết hầu sưng đau. Trị hư lao phát sốt, ho hen mạch yếu mà thanh.

Liều dùng: sắc uống

2. Trị âm giáng hỏa

Thành phần:

  • Sinh địa hoàng 16g
  • Huyền sâm 12g
  • Mạch đông 12g
  • Sinh cam thảo 8g
  • Kim quả lam ( đạp vụn) 8g

Bào chế: dạng sắc uống

Công dụng: Trị bạch hầu, yết hầu phát sốt, miệng khát.

3. Lương huyết cầm máu

Thành phần: Sinh địa hoàng tươi

Bào chế: Dạng sắc uống.

Công dụng: Trị chứng chảy máu mũi.

Liều dùng: Sắc uống.

4. Thang địa hoàng lương huyết

Thành phần:

  • Địa hoàng tươi 40g
  • Đương quy vĩ 4g
  • Xích thược 12g
  • Hoàng liên 8g
  • Chỉ xác 8g
  • Hoàng cầm 12g
  • Hòe giác 12g
  • Địa du 12g
  • Kinh giới 12 g
  • Thăng ma 3g
  • Thiên hoa phấn 12g
  • Cam thảo sống 8g

Bào chế: Dạng thuốc sắc

Công dụng: Trị mụn trĩ sưng đau chảy máu.

Liều dùng: Sắc uống.

5. Hoàn tứ sinh

Thành phần:

  • Sinh địa hoàng 32g
  • Sinh trắc bách diệp 12g
  • Sinh ngư diệp 8g
  • Sinh hà diệp 12g

Bào chế: Dạng thuốc sắc

Công dụng: Trị huyết nhiệt thổ huyết, chảy máu cam.

Liều dùng: Sắc uống

6. Trị viêm nhiễm

Thành phần:

  • Sinh địa hoàng 16g
  • Thạch hộc 12g
  • Mạch đông 12g

Bào chế: Dạng thuốc sắc

Công dụng: Trị bệnh truyền nhiễm cấp sau khi sốt cao đã giảm, miệng khô, họng đau, chân răng chảy máu .

Liều dùng: Sắc uống.

7. Thang tăng dịch

Thành phần: 

  • Sinh địa thang 12-20g
  • Huyền sâm 12-20g
  • Mạch đông 12-20g

Bào chế: Dạng sắc uống

Công dụng: Thuốc nhuận trường thông tiện, dùng cho các chứng tân dịch khô kiệt, bí kết nhiều ngày không đi ngoài được.

Liều dùng: Sắc uống

8. Hoàng liên hoàn 

Thành phần:

  • Sinh địa 800g
  • Hoàng liên 600g

 sinh địa - bài thuốc chữa bách bệnh

Bào chế: Dạng thuốc hoàn. Giã sinh địa lấy nước. Và đem tẩm nước này vào Hoàng liên, đem phơi khô và lại tẩm phơi cho đến khi hết nước sinh địa. Sau cùng đem hoàng liên tán thành bột mịn, thêm mật, làm hoàn to bằng hạt ngô.

Công dụng: Chữa người bị gầy yếu và có thể bị đái tháo đường.

Liều dùng: Ngày uống 40-60 hoàn, chia 2-3 lần.

9. Tử vật thang

Thành phần:

  • Thục địa 12g
  • Xuyên quy 12g
  • Bạch thược 12g
  • Xuyên khung 12g

Bào chế: Dạng thuốc sắc

Công dụng: Chữa chứng huyết hư, huyết trệ gây kinh nguyệt không đều, thông kinh và chữa chứng thiếu máu.

10. Lục vị địa hoàng hoàn

Thành phần:

  • Thục địa 320g
  • Trạch tả 120g
  • Sơn thù 160g
  • Hoài sơn 160g
  • Mẫu đơn bì 120g
  • Bạch linh 120g

Bào chế: Dạng thuốc hoàn. Giã thục địa cho mềm nhũn trộn đều với 5 vị dưới đã sấy khô, tán nhỏ, luyện với mật, làm thành hoàn to bằng hạt ngô.

Công dụng: Chữa đau đầu, chóng mặt, cổ khô đau, miệng lưỡi lở loét, tai ù, răng lung lay, lưng đau, gối mỏi, di mộng tinh, mồ hôi trộm, kinh nguyệt không đều, trẻ em gầy yếu.

Liều dùng: Ngày uống 20-30 hoàn (8-12g hoàn), chia 2 lần trong ngày, uống trước bữa ăn 15 phút.

Trên đây là tất cả kiến thức về vị thuốc quý sinh địa mà Dược Phẩm PQA sưu tầm, hi vọng sẽ giúp ích cho bạn đọc. Trước khi sử dụng các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này, bạn nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc hoặc những người có chuyên môn cao. Không tự ý sử dụng thuốc trong bất cứ trường hợp nào.

>>Xem thêm: Vị thuốc huyền sâm có công dụng gì? Các bài thuốc quý từ huyền sâm

Bình luận bài viết
(*) Thông tin bắt buộc

Bài viết liên quan

Xem tất cả
Hoàng Cầm - Dược liệu quý chữa viêm xoang lành tính

Hoàng Cầm - Dược liệu quý chữa viêm xoang lành tính

Ngày đăng:29/03/2024, Bởi: Phạm Thị Thắm
Hoàng cầm được biết đến là một trong những loại thảo dược có thể điều trị được nhiều bệnh lý. Trong đó công dụng chính của hoàng cầm chính là hỗ trợ điều trị viêm xoang. Để hiểu...
Xem chi tiết
Bật mí lợi ích tuyệt vời của hạnh nhân đối với sức khỏe

Bật mí lợi ích tuyệt vời của hạnh nhân đối với sức khỏe

Ngày đăng:29/03/2024, Bởi: Phạm Thị Thắm
Hạnh nhân vừa là một loại thực phẩm, vừa là một vị thuốc trong y học cổ truyền. Tuy nhiên sử dụng vị thuốc này như thế nào là điều mà không phải ai cũng biết. Hãy cùng Dược Phẩm PQA tìm...
Xem chi tiết
Trắc bách diệp: Vị thuốc quý trong y học cổ truyền

Trắc bách diệp: Vị thuốc quý trong y học cổ truyền

Ngày đăng:28/03/2024, Bởi: Phạm Thị Thắm
Trắc bách diệp vốn là một cây trồng được sử dụng làm thuốc chữa được nhiều bệnh lý khác nhau. Vậy công dụng thực tế của loại cây này là gì, có thể sử dụng trắc bách diệp để điều...
Xem chi tiết
Nhọ nồi và những tác dụng y học đặc biệt

Nhọ nồi và những tác dụng y học đặc biệt

Ngày đăng:28/03/2024, Bởi: Phạm Thị Thắm
Nhọ nồi nổi tiếng với công dụng cầm máu và giảm cảm sốt hiệu quả. Nhưng trên thực tế nghiên cứu thì nhọ nồi còn là loại dược thảo được sử dụng trong rất nhiều bài thuốc đông y...
Xem chi tiết
Hoa ngũ sắc - Công dụng và 7 bài thuốc trị bệnh bất ngờ

Hoa ngũ sắc - Công dụng và 7 bài thuốc trị bệnh bất ngờ

Ngày đăng:28/03/2024, Bởi: Phạm Thị Thắm
Hoa ngũ sắc được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau. Đây vốn là một loại hoa quen thuộc đối với nhiều người. Thế nhưng không phải ai cũng biết được đây là một loại thuốc quý, có...
Xem chi tiết
Hạ Khô Thảo - Dược liệu quý hỗ trợ giải độc, tiêu sưng

Hạ Khô Thảo - Dược liệu quý hỗ trợ giải độc, tiêu sưng

Ngày đăng:28/03/2024, Bởi: Phạm Thị Thắm
Hạ khô thảo theo đông y có vị cay đắng, tính hàn, không chứa độc. Vị thuốc này thường được dùng để điều trị các bệnh liên quan tới gan, mắt, bướu cổ, tràng nhạc và đặc biệt là viêm...
Xem chi tiết
Cây phòng phong và những công dụng tuyệt vời

Cây phòng phong và những công dụng tuyệt vời

Ngày đăng:27/03/2024, Bởi: Phạm Ngọc
Phòng phong, một vị thuốc quý có lịch sử lâu dài ở Trung Quốc, đặc biệt nổi tiếng với đa dạng tác dụng trong việc điều trị các bệnh lý. Vậy, cây phòng phong thực sự có những tác dụng gì?...
Xem chi tiết
Cây thuốc Câu Đằng- Công dụng và những chú ý khi sử dụng

Cây thuốc Câu Đằng- Công dụng và những chú ý khi sử dụng

Ngày đăng:27/03/2024, Bởi: Phạm Ngọc
Cây thuốc câu đằng mọc hoang dại ở nhiều khu vực Việt Nam. Nhưng bạn có biết rằng cây mọc dại tưởng chừng vô dụng nhưng lại có giá trị dược lý vô cùng lớn? Để tìm hiểu chi tiết công...
Xem chi tiết
Dược liệu hoa hòe: Tác dụng và cách dùng trong chữa bệnh

Dược liệu hoa hòe: Tác dụng và cách dùng trong chữa bệnh

Ngày đăng:29/01/2024, Bởi: Phạm Ngọc
Hòe hoa hay hoa hòe là dược liệu thiên nhiên có mùi thơm đặc trưng hấp dẫn. Đây được xem là thần dược chữa được nhiều bệnh. Liệu hòe hoa có thực sự tốt như lời đồn? Hãy cùng PQA tìm...
Xem chi tiết
Tân di hoa: Vị thuốc chữa bệnh không phải ai cũng biết

Tân di hoa: Vị thuốc chữa bệnh không phải ai cũng biết

Ngày đăng:29/01/2024, Bởi: Phạm Ngọc
Tân di hoa là vị thuốc chuyên dùng để trị các chứng như tắc nghẹt mũi, viêm xoang cấp và mãn tính, viêm mũi dị ứng. Trong Tân Di có chứa các thành phần giúp làm giãn mạch cục bộ, đồng thời...
Xem chi tiết

Tin tức - Sự kiện

Hành trình nhân ái: PQA góp sức cho một mùa đông ấm áp và khỏe mạnh tại xã Nhạn Môn

Hành trình nhân ái: PQA góp sức cho một mùa đông ấm áp và khỏe mạnh tại xã Nhạn Môn

Ngày đăng:27/03/2024
Dược phẩm PQA vinh dự được đồng hành cùng chương trình “Áo ấm vùng cao khám bệnh và cấp phát thuốc miễn phí 2023 tại Xã Nhạn Môn, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn” cho hơn 200 người dân,...
Dược phẩm PQA khẳng định chất lượng trong từng sản phẩm

Dược phẩm PQA khẳng định chất lượng trong từng sản phẩm

Ngày đăng:19/02/2024
Trong suốt hơn 12 năm hình thành và phát triển, chất lượng sản phẩm luôn là yếu tố được Dược phẩm PQA đặt lên hàng đầu, hướng tới mục tiêu cao nhất là sức khỏe người bệnh. Lấy chữ...
Chương trình Uống nước nhớ nguồn: Tri ân các anh hùng liệt sĩ 27/07

Chương trình Uống nước nhớ nguồn: Tri ân các anh hùng liệt sĩ 27/07

Ngày đăng:17/01/2024
Hơn 1,1 triệu liệt sĩ... Hơn 50 nghìn bà mẹ mất con, mất chồng... Hơn 800 nghìn thương binh... Hơn 300 nghìn ngôi mộ vô danh... Họ đã hy sinh anh dũng bảo vệ tổ quốc để cho chúng ta cuộc sống hòa...
Sứ mệnh "Chữa bệnh chữa vào gốc" của Dược phẩm PQA

Sứ mệnh "Chữa bệnh chữa vào gốc" của Dược phẩm PQA

Ngày đăng:27/12/2023
“Chữa vào gốc trăm bệnh đều khỏi, chữa vào ngọn trăm thứ rối bời” đây là nguyên tắc chữa bệnh của Thánh y Hải Thượng Lãn Ông được Dược phẩm PQA học tập, tiếp thu và làm theo, thể...
Ký kết hợp tác toàn diện giữa Dược Phẩm PQA và Viện nghiên cứu Y Dược học Tuệ Tĩnh

Ký kết hợp tác toàn diện giữa Dược Phẩm PQA và Viện nghiên cứu Y Dược học Tuệ Tĩnh

Ngày đăng:19/09/2023
Ngày 16/9 vừa qua, Lễ ký kết hợp đồng hợp tác TOÀN DIỆN giữa Công ty Dược Phẩm PQA và Viện nghiên cứu Y Dược Cổ Truyền Tuệ Tĩnh đã được tổ chức long trọng đánh dấu những bước tiến...
Chương trình thiện nguyện tháng 12: Tô cháo nhỏ - Lan tỏa yêu thương

Chương trình thiện nguyện tháng 12: Tô cháo nhỏ - Lan tỏa yêu thương

Ngày đăng:11/09/2023
“Không có hạnh phúc trong việc sở hữu hay đón nhận, chỉ có hạnh phúc khi cho đi” Câu nói kinh điển của Henry Drummond (1851 – 1897) nhà truyền giáo, tác giả và giảng viên người Scotland luôn luôn...
Chào hè 2023: PQA Tăng tốc - Bứt phá - Làm chủ tương lai

Chào hè 2023: PQA Tăng tốc - Bứt phá - Làm chủ tương lai

Ngày đăng:11/09/2023
Hòa mình cùng không khí vui mừng của Lễ kỷ niệm 12 năm thành lập công ty CP Dược phẩm PQA, và tạo điều kiện cho toàn thể cán bộ nhân viên vui chơi, thư giãn sau những ngày làm việc chăm chỉ....
Lễ ký kết hợp tác cùng các chuyên gia hàng đầu Đông y

Lễ ký kết hợp tác cùng các chuyên gia hàng đầu Đông y

Ngày đăng:09/09/2023
Ngày 1/7 vừa qua đã diễn ra buổi Lễ ký kết Hợp đồng hợp tác chuyên gia với Thạc sĩ - Bác sĩ YHCT Nguyễn Đình Thục - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký TW Hội Đông y Việt Nam và Thạc sĩ - Bác sĩ...
0818 288 717
Zalo detail