Hội chứng đại tràng kích thích: Có thể điều trị dứt điểm?

Bệnh viêm đại tràng kích thích hay còn có nhiều tên gọi khác là viêm đại tràng co thắt , hội chứng đại tràng chức năng, rối loạn cơ năng ống tiêu hóa, hội chứng ruột kích thích...Hiện tại bệnh có xu hướng gia tăng ở tất cả mọi lứa tuổi, nhưng đối tượng gặp nhiều nhất là người trưởng thành và phụ nữ có tỷ lệ mắc cao hơn so với đàn ông.

Hội chứng ruột kích thích không đe dọa đến tính mạng, nhưng gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt cũng như chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vậy hội chứng kích thích là gì? Nguyên nhân và biện pháp ra sao? Hãy cùng thầy thuốc nam tìm hiểu nhé.

Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích (HCRKT) là hội chứng rối loạn thường gặp ảnh hưởng đến chức năng của ruột già. Hội chứng này gây đau bụng, co thắt, tiêu chảy, chướng bụng, đầy hơi và gây táo bón. Bệnh kéo dài khiến người bệnh lo lắng, mệt mỏi, sức đề kháng yếu đi, cơ thể ngày một gầy gò, làm giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích

Hiện tại chưa xác định được rõ nguyên nhân gây ra bệnh nhưng hội chứng này có thể do nhiều yếu tố gây ra như:

• Do nhu động ruột hoạt động bất thường
• Sau nhiễm trùng đường ruột
• Tăng nhạy cảm nội tạng ruột già
• Do yếu tố di truyền: gia đình có người bị bệnh viêm đại tràng kích thích
• Do yếu tố tâm lý, thần kinh: rối loạn nhân cách, trầm cảm, căng thẳng,...
• Người bệnh dị ứng với thức ăn.

Triệu chứng thường gặp của hội chứng ruột kích thích 

Hội chứng ruột kích thích cần được khám để chẩn đoán đánh giá mức độ nặng nhẹ của bệnh để loại trừ được các bệnh ác tính về đường tiêu hóa như: viêm đại tràng xuất huyết mãn tính, ung thư đại tràng, nhiễm khuẩn đường ruột,...bệnh xuất hiện chủ yếu với hai triệu chứng rối loạn đại tiện và đau bụng:

• Đau bụng: người bệnh thường đau quặn có lúc xuất hiện dồn dập đột ngột, đối khi báo hiệu trước 4 đến 5 phút bằng những biểu hiện râm ran, đau nhẹ. Đau bụng kèm theo cảm giác muốn đi đại tiện luôn. Cơn đau thường xuất hiện sau bữa ăn hoặc có những chấn động về tâm lý, vị trí đau ở bên trái hạ vị, đôi khi xuất hiện ở hố chậu phải. Và cơn đau giảm dần hoặc hết hẳn khi đi đại tiện và xì hơi.
•  Rối loạn đại tiện: thường người bệnh sẽ bị tiêu chảy hoặc bị táo bón 2 đến 3 ngày mới đi một lần trong phân xuất hiện chất dịch nhầy không có máu. Rối loạn đại tiện thường xảy ra vào buổi sáng sau khi ăn bệnh nhân đi tiêu chảy 2 đến 3 lần thậm chí còn nhiều hơn sau đó lại bình thường và ít xảy ra vào ban đêm. Bệnh thường kéo dài hàng tháng sau đó tự động khỏi mà không cần điều trị.
• Các dấu hiệu khác: Ngoài hai triệu chứng thêm người bệnh còn có thể lo lắng, mệt mỏi hoặc mất ngủ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Đối tượng nào có nguy cơ mắc bệnh?

Hội chứng ruột kích thích là căn bệnh rất thường gặp trên thế giới, theo thống kê của các chuyên gia y tế thì cứ 100 người thì có 15 người bị bệnh này. Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh.

• Người trẻ tuổi: theo thống kê thì bệnh thường gặp ở những người dưới 45 tuổi và đang có xu hướng trẻ hóa.
• Phụ nữ: Thông thường thì bệnh nhân nữ cao gấp đôi so với nam.
• Có tiền sử gia đình bị hội chứng ruột kích thích
• Người có vấn đề về sức khỏe tinh thần.

Hội chứng ruột kích thích có nguy hiểm không?

Hội chứng ruột kích thích là một chứng rối loạn mãn tính tái đi tái lại nhiều lần trong ngày, hàng tháng, hàng năm nếu không kịp thời đi khám và điều trị đúng cách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt.

• Xuất huyết đại tràng: viêm đại tràng lâu ngày nên lớp niêm mạc đại tràng đã bị tổn thương, khó phục hồi, thêm viêm nhiễm nghiêm trọng. Người bệnh sử dụng thêm các chất kích thích như rượu bia sẽ gây xuất huyết ồ ạt.

• Thủng đại tràng: sử dụng thuốc tây là phương pháp thường được người bệnh nghĩ đến đầu tiên nhưng sau mỗi đợt điều trị kháng sinh khiến cho vi khuẩn có lợi cho đường ruột bị tiêu diệt. Vì vậy các vết viêm loét đại tràng ăn sau bào mỏng thành đại tràng, quá trình tái đi tái lại gây thủng đại tràng, nếu không kịp thời cứu chữa sẽ nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.
• Ung thư đại tràng: Biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh là ung thư đại tràng và hiện tại tỉ lệ biến chứng của nước ta đang rất lớn, theo thống kê của bộ y tế là đến 20%

Các biện pháp điều trị bệnh

Vì các nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích không rõ ràng nên phương pháp điều trị sẽ tập trung làm giảm triệu chứng để bạn có một cuộc sống như bình thường. Trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể kiểm soát thành công các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng ruột kích thích ở mức độ nhẹ bằng cách học cách kiểm soát căng thẳng cũng như thay đổi chế độ ăn uống và lối sống. Cố gắng tránh các thực phẩm gây kích thích các triệu chứng. Đồng thời cố gắng tập thể dục đều đặn, uống nhiều nước và ngủ đủ giấc.

Nếu hội chứng này ở mức độ trung bình hoặc nghiêm trọng, bạn cần phải thực hiện nhiều điều hơn là chỉ thay đổi lối sống. Bác sĩ có thể đề nghị bạn sử dụng thuốc.

Tây y

Thuốc tây được lựa chọn phổ biến nhất điều trị bệnh, ưu điểm của thuốc tây là hiệu quả rất nhanh, tiện lợi. Tuy nhiên không nên sử dụng thuốc trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào thuốc và một số biến chứng nguy hiểm đi kèm. Sử dụng thuốc tây dựa vào các triệu chứng cụ thể của bệnh.  Một số loại thuốc tây điều trị bệnh bao gồm:

• Thuốc điều trị tiêu chảy: sử dụng thuốc để tăng độ đặc của phân và giảm số lần đi đại tiện. Thuốc này có tác dụng làm tăng trương lực cơ, làm chậm nhu động ruột và giảm tiết dịch tiêu hóa. Các loại thuốc hay được sử dụng: Questran, Diarsed, Imodium.
• Thuốc điều trị táo bón: trường hợp hội chứng viêm đại tràng kích thích ở thế táo bón, để giảm táo bón thì bác sĩ kê thuốc nhuận tràng (Picosulfat, Bisacodyl), viêm uống bổ sung chất xơ.
• Thuốc bổ sung lợi khuẩn: bổ sung các loại thuốc bổ sung lợi khuẩn (Lacteol, Enterogermina, Antibio) giúp điều hòa nhu động ruột và giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
• Thuốc điều trị đầy hơi: thuốc trị đầy hơi như: than hoạt, Pepsane, Meteospasmyl,.. sử dụng khi bệnh nhân bị đầy hơi, khó tiêu, chướng bụng.
• Thuốc chống co thắt cơ trơn: sử dụng thuốc khi bệnh nhân có triệu chứng đau quặn bụng do đại tràng co thắt quá mức, nhưng khi sử dụng thuốc bệnh nhân có thể đau đầu, chóng mặt, ngứa da và buồn nôn.
• Thuốc chống trầm cảm: thuốc ức chế tái hấp thu serotonin, thuốc chống trầm cảm 3 vòng sử dụng để điều trị tâm lý  làm cải thiện cơn đau và giảm bớt căng thẳng.

Đông y

Điều trị bệnh theo phương pháp đông y cũng dựa vào nguyên nhân và triệu chứng gây ra bệnh, nguyên nhân ở đâu thì sử dụng thuốc chữa bệnh ở đó. Theo đông y, thì hội chứng ruột kích thích là tình trạng lục phủ ngũ tạng bị rối loạn cơ năng.

Thể hàn thấp

• Triệu chứng: sôi bụng, mệt mỏi, đau bụng âm ỉ, đại tiện lỏng, người cảm thấy nặng nề, sợ gió lạnh.
• Pháp đồ điều trị: hóa học chỉ tả, giải biểu tán hàn.
• Vị thuốc : hậu phác, gừng, đại phúc bì, hoắc hương, bạch truật, trần bì, bạch chỉ, phục linh, tô diệp.
• Châm cứu: châm tả: trung quản, thiên khu, tam âm giao, thiên khu, túc tam lý, thái bạch,... châm cứu với liệu trình từ 15 đến 20 ngày

Thể nhiệt thấp

• Triệu chứng:đau quặn, đau bụng từng cơn, phân sống, thường kết hợp mót đại tiện, người nóng, hậu môn nóng rát.
• Pháp đồ điều trị: hóa trọc chỉ tả, thanh nhiệt lợi thấp.
• Vị thuốc: nhân trần, hoàng liên, kim ngân hoa, hoắc hương, cát căn, hoàng cầm
• Châm cứu: trung quản hợp cốc, thiên khu, nội đình, túc tam lý, âm lăng tuyền,... Liệu trình từ 15 đến 20 ngày.

Thể thương thực

• Triệu chứng: sôi bụng, đau bụng nhiều lần, nặng mùi, đại tiện phân sống, đại tiện xong đỡ đau, dễ ợ hơi, không muốn ăn .
• Pháp đồ điều trị: tiêu thực đạo trệ
• Vị thuốc: mạch nha, sơn trà, trần bì, thần khúc, la bặc tử, phục linh.
• Châm cứu: Châm tả: trung quản, thiên khu, túc tâm lý, thái bạch, tam âm giao,... liệu trình từ 15 đến 20 ngày.

Thể can khắc tỳ

• Triệu chứng: đầy bụng, đau bụng lan sang mạng sườn, chướng hơi, phân có nhầy, đại tiện lúc táo lúc lỏng. 
• Pháp đồ điều trị: Điều hòa can tỳ.
• Vị thuốc: bạch thuốc, trần bì, phòng phong, bạch truật, chỉ xác, sài hồ
• Châm cứu: Châm tả: thiên môn, thái xung, nội quan, kỳ môn, túc tam lý,... Liệu trình từ 15 đến 20 ngày

Thể tỳ vị hư

• Triệu chứng: đầy trướng, đau bụng âm ỉ, chườm nóng đỡ đau, ăn kém, mệt mỏi, đại tiện nát lỏng, chậm tiêu, lạnh tay chân.
• Pháp đồ điều trị: ôn ấm kiện tỳ, chỉ tả.
• Vị thuốc: mộc hương, bạch truật, trần bì, liên nhục, bạch biểu đậu, đẳng sâm
• Châm cứu: châm bổ hoặc cứu: thiên khu, trung quản, túc tam lý, tỳ du, đại hoành, túc tam lý. Liệu trình châm cứu từ 15 đến 20 ngày.

Thế tỳ dương hư

• Triệu chứng: ngũ canh tả là bệnh lý thường đi đại tiện lỏng vào buổi sáng sớm, phân nát, đau quặn bụng, đại tiện xong đỡ đau, lạnh lưng, chân tay lạnh, sợ lạnh, mệt mỏi.
• Pháp đồ điều trị: chỉ tả, ôn thận tỳ dương.
• Vị thuốc: nhục đậu khấu, phá cổ chỉ, ngô thù du, ngũ vị tử
• Châm cứu: châm bổ: khí hải, quan nguyên, tỳ du, thận du, túc tam lý. Liệu trình từ 15 đến 20 ngày.

Hiện  nay điều trị hội chứng ruột kích thích bằng đông y rất hiệu quả đang được bệnh nhân tin tưởng và sử dụng.

Dân gian

Ngoài sử dụng thuốc Tây và thuốc Đông y, thuốc Nam cũng được tận dụng để điều trị hội chứng ruột kích thích. Tuy nhiên thuốc Nam có dược tính thấp nên hầu như chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị và chỉ được áp dụng trong các trường hợp có mức độ nhẹ.

Nếu triệu chứng của bệnh bùng phát mạnh và có mức độ nặng, có thể phối hợp với thuốc Nam với thuốc Tây để kiểm soát bệnh hoàn toàn, đồng thời thúc đẩy hoạt động tiêu hóa và hạn chế nguy cơ lạm dụng thuốc.

Một số cây thuốc Nam được sử dụng để điều trị hội chứng ruột kích thích, bao gồm:

Thuốc chữa viêm đại tràng co thắt từ lá vối

Nghiên cứu hiện đại đã chứng minh, trong nụ hoa và lá của cây vối có chứa hoạt chất kháng sinh tự nhiên. Chất này thể hiện khả năng ức chế rõ rệt đối với một số chủng vi khuẩn gây bệnh viêm đại tràng co thắt như Streptococcus hay Salmonella.

Ngoài ra, hoạt chất tanin trong lá với còn có tác dụng làm tăng tiết dịch tiêu hóa, kháng khuẩn, chống tiêu chảy, giảm đau bụng, bảo vệ niêm mạc đường ruột.

Cách sử dụng:

Hàng ngày, lấy 200g lá vối tươi rửa sạch, vò nát. Đun sôi 2 lít nước rồi thả lá vối vào nấu thêm 5 phút nữa thì tắt bếp. Để nước lá vối nguội gạn ra uống nhiều lần trong ngày.

Uống nước lá mơ lông điều trị viêm đại tràng co thắt

Không chỉ được sử dụng để làm gia vị cho nhiều món ăn, lá mơ lông còn được dùng như một loại thảo dược để chữa nhiều bệnh lý về đường tiêu hóa, trong đó có viêm đại tràng co thắt. Theo y học cổ truyền, lá mơ lông có tính bình, vị hơi chua, có tác dụng trừ phong hoạt huyết, tiêu thực đạo trệ, chỉ thống giải độc, trừ thấp tiêu thũng. Vì vậy, nếu còn băn khoăn chưa biết áp dụng bài thuốc nào chữa viêm đại tràng co thắt thì bệnh nhân có thể sử dụng lá mơ lông theo cách sau:

• Chuẩn bị: 20g lá mơ lông tươi
• Cách thực hiện: Đem lá mơ lông rửa sạch, giã nát rồi chắt lấy nước cốt. Dùng nước cốt lá mơ lông để uống hàng ngày, sau một thời gian sẽ thấy các triệu chứng bệnh viêm đại tràng giảm thiểu đáng kể. Một lưu ý nhỏ, để bài thuốc phát huy được tác dụng tối đa, bệnh nhân nên uống vào lúc bụng đang đói.

Bài thuốc từ nghệ và mật ong

Mật ong được nhiều người biết đến là một vị thuốc quý có nhiều tác dụng với sức khỏe như giải độc, giảm đau, sát khuẩn, chữa ho khan, viêm họng, tăng cường thể lực…Nghệ vàng giàu curcumin có tác dụng chống viêm, làm lành vết viêm loét và hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả. Khi kết hợp nghệ với mật ong tạo ra bài thuốc tốt chữa viêm đại tràng hiệu quả.

Nguyên liệu chuẩn bị:

• Nghệ tươi 50g
• Mật ong 3 thìa

Thực hiện:

Nghệ tươi cạo sạch vỏ, rửa sạch sau đó đem xay hoặc chắt lấy nước cất. Tiếp đó, thêm 3 thìa mật ong nguyên chất và nước nghệ và khuấy đều lên. Chia uống 2 lần mỗi ngày trước bữa ăn. Cần kiên trì 1 tháng thực hiện sẽ thấy tác dụng rõ rệt.

>>>Tìm hiểu thêm về các loại thuốc trị viêm đại tràng hiệu quả nhất hiện nay